Mersin Belediyesi'nde İlkler

Mersin Kent Ansiklopedisi sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla

Mersin Belediyesi’nde İlkler Mersin Belediyesine ilk destek; Osmanlı İmparatorluğu Padişahı Abdülhamit Han tarafından verilmiştir. 6 Kasım 1888 tarihli (Rumi takvimle 6 Teşrinisani 1304) “İrâde-i Seniyye (Sultan Buyruğu)” ile "Mersin'de Bir Tramvay İnşaatı Hakkında Ruhsatname ve Talimat-ı Fenniyye" Sultan İradesi yayınlamış, iradenin 1. Maddesi’nde güzergâhtan, yolcu ücretlerine kadar tüm hususlar tanımlamıştır. Mersin Belediyesince işletilecek tramvayda çalışacak olanların hususi kıyafet giymeleri, hatta hizmete girecek olan raylı sistemde yolculardan kilometre başına birinci sınıf bölümlerde 30 para; 2. sınıflarda 20 para alınacağı hususları dahi belgede hüküm altına alınmıştır. 1888 yılında yürürlüğe giren İrâde-i Seniyye; tramvayın 2 yıl içinde tamamlanmasını öngörmüşse de Mersin'in söz konusu sisteme kavuşması, 1910 yılını bulmuştur. İstasyon binası ile şimdiki “Atatürk Evi” olarak anılan nokta arasında tasarlanan güzergâh ve mesafe; zaman içinde hayli değiştirilmiş, tüm hükümlere rağmen tramvayı çalıştırmak Belediyeye kısmet olmamış ancak sonradan bir dönem Belediye Başkanlığı yapacak olan Hallaç Mahmut Efendi işletmeciliği üstlenmiştir. Odun yakılarak elde edilen, buharla çalışan, tek vagonlu tramvayda yolcu başına koşullara göre bazen 20, bazen de 30 para ücret alınmıştır. [1]

Mersin Belediyesi’nin ilk hizmet binası; 1903 yılında Belediye Başkanı olan Selyanoğlu Abraham Efendi tarafından, şimdiki Gümrük Meydanında yaptırılmıştır. Mersin Belediyesi 1922 yılına kadar hizmetlerini bu binada sürdürmüştür. Atatürk, 17 Mart - 1923 tarihinde Mersin’e yaptığı ziyaretinde, zamanın belediye başkanı Hoca Ahmet Efendi’den Mersin’in sorunları hakkında sunduğu bilgiyi bu binada almıştır.

O tarihte, Uray Caddesi’ndeki eski belediye binas daı satın alınarak yanına itfaiye binası ve dispanser merkezi de yapılmıştır. Belediye’nin adı Uray olunca, Hükümet Caddesi’nin adı da Uray Caddesi olarak değiştirilmiştir. Eski binada 1925 yılında kurulan “Mersin Elektrik Eshama Munkasem komandit Şirketi” binası olarak kullanılmaya başlanmıştır. Elektrik İşletmesi Belediye’ye geçince bina “Saray Oteli” olmuştur. Mersin Belediyesi, aldığı 14.12.1964 gün ve 209 sayılı İmar programı çerçevesinde kamulaştırma kararı ile bu binayı ve yanındaki eski Mersin’in 1906 yılında yapılmış, Mersin'in en eski modern oteli “İstanbul Oteli”ni yıkılarak Gümrük Meydanı’na eklenmiştir.

Bugün içinde bulunduğumuz Taş Bina'nın inşaatı,zamanın Valisi Tefik Sırrı Gür tarafından “Ak Otel” inşaatı olarak başlatılmış olup; daha sonra inşaat tamamlanmadan valinin tayini çıkınca otel planı değiştirilerek hizmet binasına dönüştürülmüş ve 1950 yılında belediye binası olarak Mersin Belediyesine devredilmiştir. 1950 yılından bu yana hizmet birimlerinin ve personelinin zaman içerisinde artmış olması nedeniyle bazı birimlerin taş bna dışında muhtelif farklı yapılara taşınmış olmasına rağmen halen ana hizmet binası olarak kullanılmaya devam etmektedir.[2]

Mersin Belediyesi'nce ilk kanalizasyon 1929 yılında bir Danimarka Şirketine yaptırılmıştır. Mersin kanalizasyonu 250.000 Liraya tamamlanmıştır.

Mersin’de ilk asfaltı 1929 yılında Alman Lenz Şirketi yapmıştır. [3] Mersin, Türkiye’de ilk asfalt yapılan birkaç ilin arasında yer almıştır.

Mersin’in ilk su bendi 05.01.1939 yılında yapılan bir tören ve Belediye Başkanı Mitat Toroğlu’nun konuşması ile hizmete girmiştir.[4]

1940 yılında su abonelerinin su saati kullanmaları mecburiyeti getirilmiştir.

1930 yılında Belediye Şehir Bandosu ile Musiki ve Tiyatro Okulu kurulmuştur. [5]

Mersin’de Elektrik Üretimi İçin bir tesis kurmak ve işletmek üzere 1924 yılında bir şirket kurulmuştur.Şirketin adı “Sermayesi Eshama Munkasem Mersin Elektrik Komandit Şirketi”dir. Şirket 1927 yılında elektrik üretimine başlamıştır. 1956 yılında şirket kendini fesh etmiş, 1957 yılında elektrik işletmeleri Mersin Belediyesi’ne geçmiş, 1970 yılında elektrik, İnter Konnekte Sisteme geçmiştir.[6]

01 Şubat 1945 tarihinde Mersin Belediye Meclisi, portakal ve turunçgillerin kilo ile satışına başlanması kararını almıştır.

Mersin’in ilk imar planı Başkent Ankara'nın imarı için gelen Avusturyalı Profesör Jansen tarafından 1939 yılında yapılmıştır. 1939 yılında yapılan Mersin imar planı, 1963 ve 1972 yıllarında yapılan yeni imar planları ile değiştirilmiş ve geliştirilmiş, 1980 ve 1996 da yapılan nazım imar planları ile günümüzdeki Mersin’in mekânsal gelişimi oluşturulmuştur.

Toptancı hal uygulaması 1580 sayılı kanun ile 1930 yılında başlamış olmasına rağmen Mersin Belediyesi modern bir hal yapılmasının gerekliliğini tespit ederek, 1924 yılında şimdiki kasaplar çarşısının olduğu yerde bir bölümü meyve sebze bir bölümü de kasaplara ait olmak üzere İtalyan firmasına ihale yoluyla yeni bir hal yaptırmış ve 1926 yılında hizmete sunmuştur. Belediye hali belli saatlerde açılıp, belli saatlerde de kapanmaktaydı. Burası yetersiz kalmaya başlayınca hal rejimine uygun sebze ve meyve hali, Hastane Caddesi Kuru Çeşme civarında 1957 yılında 125 komisyoncu dükkânı ile hizmete girmiştir. 1986 yılında ise şimdiki Toptancı Hal Kompleksi tamamlanarak hizmete sunulmuştur.

1930 yılında ilk şehir mezarlığı belediye tarafından Mahmudiye Mahallesi’nde yapılmıştır. Yapılan mezarlık nüfusun artması nedeniyle yetersiz kalmış olup bugünkü mevcut şehir mezarlığının yeri istimlak edilmeye başlanmış olup 1938 yılında halkın hizmetine açılmıştır. Bütün semavi dinlerin mezarlarının bir arada bulunduğu Türkiye’nin tek, dünyada ise nadir olabilecek bir mezarlık olması nedeniyle bu durumu dikkate alan Anıtlar Yüksek Kurulu, Mersin Şehir Mezarlığını koruma altına almıştır. 22 Kasım 1950 Mersin Belediyesi Şehir Mezarlığında şehitlik anıtı açılmıştır.[7]

[1] Abdullah Ayan, Mersin Dedikleri Bir Limanda Aslında,Adana,Haziran 2019,s. 29-31

[2] H. Şinasi Develi, Eski Mersinde Yaşam, Birinci Baskı, Mersin 2007, a.g.e. s, 49

[3] Develi, a.g.e. s, 61

[4] Develi, a.g.e. s, 65

[5] Gündüz Artan, Mersin Tarihi kronolojisi, İçel Sanat klübü Yayını, Mersin, 2003. s.17

[6] Develi, a.g.e. s, 67

[7] Mersin Büyükşehir belediyesi 2015-2019 dönemi Stratejik Planı, Mersin 2014, s. 19.